Kim haklı? İş mi yok, İş mi beğenmiyorlar?

Ben Kocaeli’ye geldiğimden beridir de sokakta adeta bir heyula dolanıyor:
“İş çok yeğenim!” heyulası!
Öyle mi peki?
Öyle tabi.
Ama işin astarı hiç öyle değil.
Mesela ben üniversite döneminde hemen her işte çalışmışımdır.
Girdiğim her işte ne sigortam oldu,
Ne de adam akıllı para kazanabildim.
Aylığa vursan dönemin asgari ücreti etmiyordu elime geçen para.
Ama yalan yok, iş çok.
Ohooooo!
İş gırla.
İş çok ama, affedersiniz, güdülecek davarsanız!
Emek benim için çok önemli.
Emeğin karşılığı da öyle.
Ama Türkiye’de uzun zamandan bu yana işletmeler maksimum emek, minimum ücret denklemiyle çalışıyor.
Asgari ücretin, geçim ücreti haline gelmesinin sebebi biraz da bundan.
Neden bunları yazıyorum peki?

İŞÇİ TARAFI

Kocaeli’de her hafta İŞKUR’a verilen iş ilanları yayınlanır.
Ve aylardır, belki yıllardır en çok aranan işçi grubu beden işçileri.
Vasıfsız işçi yani.
Gerek fabrikalarda gerekse temizlik şirketlerinde devasa bir beden işçisi ihtiyacı var.
Mesela, sadece bu hafta 30’dan fazla firma, toplamda 645 beden işçisi arıyor.
1 haftalık veriler bunlar.
Haliyle şu soruları sormaya itiyor beni:
Kocaeli’de iş açığı yok. O zaman işçi açığı mı var?
Gerçekten beden işçisi mi bulunamıyor yoksa talep mi sürekli artıyor?
Ya da insanlar beğenmedikleri için bu işlerde çalışmıyorlar mı?
Benim kanaatimce durum şöyle:
Bugün ortalama bir işe girseniz, işe harcayacağınız vakit 10-12 saat arasında değişiyor.
Kurumsal firmalarda ve fabrikalarda saatler daha düşüktür, orası ayrı.
Ama 10-12 saat çalışıp da asgari ücret alacağınızı,
Veya asgari ücret dahi alamayacağınızı bilseniz
Siz de o işte çalışmazsınız.
Mesela depolarda 10-12 saat çalışan böyle tanıdıklarım var.
Hiçbiri memnun değil.
Bir işe bütün gününü ayırıyorsan, o işten kazandığın paranın buna değiyor olması gerekir.
Veya fabrikalarda sabahın köründe işe gidiyorsanız,
Gecenin 3’ünde 5’iinde servis bekliyorsanız,
Kazandığınız paranın bu emeğe değmesini istersiniz.
Ama işler bizde öyle yürümüyor.
Fabrikada çalışanların büyük çoğunluğu ek iş yapıyor.
Keyfi değil, geçinmek için yapıyorlar bunu.
Bir işten elde ettikleri gelir yetmiyor çünkü.
Haliyle, bu insanları gören gençlerin de büyük çoğunluğu bu işleri yapmaktan kaçınıyor.
Hem yorulacak hem bütün gününü kaybedecek hem de hiçbir şey kazanamayacak.
Adil bir sistem mi sizce?
Kesinlikle değil.
Bu yüzden de ciddi bir beden işçisi açığı var.
Çünkü insanlar aynı parayı kazanabilecekleri daha rahat işleri tercih ediyorlar.

İŞVEREN TARAFI

Ancak bunun bir de işveren tarafı var.
Onlar da Pandemi ve devamında artan enflasyonu hedef gösteriyorlar bu konuda:
“Akaryakıt fiyatları arttı,
Haliyle giderler arttı.
Enflasyon aldı başını gitti,
Asgari ücret zamlandı,
Ama gelirlerimizde aynı oranda artış yok.
Haliyle git gide zarar ediyoruz” diyorlar.
Bugün baktığınızda bu da bir nebze doğru.
3-4 yıl önce İzmit çarşıda 2.5 liraya yediğiniz bir kır pidesi dahi şu an 18 -20 lira.
10-15 liralık gözlemeler şu an 70-80 lira.
Fiyatlara zam geliyor, gelir dengesi korunuyor diye düşünebilirsiniz
Ama ürünlerin tüketiminde azalma var.
Mesela ben 2015-16’da Yeni Cuma’da tek başıma günde en az 30 çay içiyordum.
Ki beni tanıyanlar bilir ne kadar çay içtiğimi…
Çay 1 liraydı çünkü.
Ama şu an çarşıda bir çay içmeye kalksanız 10-15 lira.
Haliyle tüketimin miktarı azaldı.
Üstüne bir de ürünlere enflasyonla orantılı şekilde zam yapılamıyor.
O çayın bugünkü bedeli belki de 25 lira olmalı.
Çay burada bir örnek tabi ki.
Bunun yerinde pizza da olabilir.
Ama neticede tüketilsin, satabilelim diye fiyatı düşürüyorlar.
Haliyle kazanç oranında da düşüş oluyor.
Üzerine zamlar da eklenince işverenin düşük ücret vermekten başka bir çaresi yokmuş gibi geliyor.

ŞARTLARI İYİLEŞTİRİN

Ancak durum her ne olursa olsun,
Bahanesi ne olursa olsun,
İnsanlara ağır işler için daha rahat işlerle aynı ücret verildiği sürece
İnsanlar rahat olan işleri tercih edecekler.
İki işten de asgari ücret alacaksa kimse çuvalın altına girmek istemez.
İki işten de asgari ücret alacaksa kimse güneşin alnında kavrulmak istemez.
İki işten de asgari ücret alacaksa herkes konforlu olanı, rahat olanı tercih edecek.
Sizler de beden işçisi aramaya devam edeceksiniz.
Haliyle ya ücretleri ya çalışma şartlarını ya da ikisini birden yükselteceksiniz ki tercih edilesiniz.
Niyetiniz bir kuru ekmeğe muhtaç kalan insanların sırtından geçinmek değilse tabi!