Başka çare yok. Kafelerde self servis dönemi başlamalı

Kimsenin işine karıştığım yok.
Karışmak da istemem.
Ama gerçek ortada,
İşçinin işverene maliyeti ortada.
Sene başından bu yana asgari ücrete yüzde 100’ün üzerinde zam yapıldı.
Bakıldığı zaman, sevindirici bir gelişme gibi görünüyor belki ama inanın öyle değil.
Neticede sene başından bu yana artan bir enflasyon
Ve bu enflasyonun altında ezilen milyonlar var.
İşin ileri ekonomik boyutunu konuşmak benim haddim değil ama şunu sormak istiyorum:
1 seneden bu yana maliyetler bu denli artarken KOBİ’lerin veya işletmecilerin kazançları da aynı oranda arttı mı?
Hepinizin cevabı, mutlaka “hayır” olacaktır buna.
Artmadı çünkü.
Ürünlerin fiyatı arttı, tüketim azaldı, haliyle kazanç oranı da düştü.
Evet, asgari ücrete zam geliyor.
Son zamla birlikte yeni asgari ücret de 8 bin 506 lira oldu.
Şu anki piyasa fiyatları düşünülünce, asgari ücretli çalışanı enflasyona ezdirmeyecek bir rakam olarak kabul edilebilir.
Ama asıl mesele şu:
İşveren bu maliyeti karşılayabiliecek mi?
İşletmelerin pek çok gideri var elbette ama çoğu işletmeden personel giderleri demirbaş sayılır.
Haliyle, asgari ücrete yapılan yüzde 50 zam,
Personel giderlerinin de yüzde 50 artması,
Dahası kâr marjının düşmesi demektir.
Şöyle bakalım:
Asgari ücret 8 bin 500 lira oldu.
Peki işverene maliyeti?
11 bin 750 lira…
Vallahi kraldan çok kralcı olduğumdan yazmıyorum bunu.
Sistem kısır.
Onu anlatmaya çalışıyorum.
İşveren kendi kârını düşünmek zorunda.
Personel maliyetlerini karşılayamayınca ne yapacak?
Eleman azaltacak.
İş yükünü artıracak.
Olan yine garibana olacak yani.
Bunun yanı sıra 2 işçi çalıştırıp aylık cirosu 250 bin liranın üzerinde olan işletmeler de var.
Personel maliyeti, maliyet değil zaten bu işletmeler için.
Onların başka giderleri var.
Ama hizmet sektörü, insan gücüyle yürüyen, işleyen bir sektör.
Haliyle küçük ölçekli işletmeler, büyük işletmelere nazaran çok daha ciddi oranda etkilenecek.
Çünkü asgari ücret kadar, bu rakamın üzerinde çalışan işçileri de var bu işletmelerin.
Asgari ücrete gelen zam, o ücretlere de zam yapılacak demek.
Velhasıl, işçinin yükü artacak.
Aldığı parayı “hak etme”si için belki iki kat çalıştırılacak.
Ve bu yine, özellikle hizmet sektöründe yaşanacak:
Bir Özgür Demirtaş kadar olamasak da biz de tahmin edebiliyoruz.
Bu işin içinden nasıl çıkılır, inanın bilmiyorum.
Ama burada önceliği işverene vermek lazım.
Mesela, bu konuda benim aklıma ilk gelen, bütün kafelerin self servise geçmesi.
Kafeler için her açıdan daha mantıklı bir sistem.
Karton bardaklar, az eleman…
Dedim ya, kimsenin işine karışmak istemem ama bizim millet hizmete alışık değil.
İki çay içecek diye ali kıran baş kesen kesileninden tutun, garsonu aşağılayana kadar her çeşit saygısız tipi bizim coğrafyada görmek mümkün.
O yüzden bırakınız gelsinler, bırakınız alsınlar, bize daha uygun bir mantık.
Kaldı ki bilinen pek çok marka da bu sistemi uyguluyor şu an.
Açıkçası ben, rahatsız olanını da görmedim.
Az personel, az maliyet, çok iş.
Her işletmecinin işine gelir.
İzmit Belediyesinin Gülümse Kafe’de “75” personel çalıştırmasına da gerek kalmaz mesela.
Kafe gerçekten kâr etmeye başlar.
Bırakın, herkes kendi çayını kahvesini kendisi alsın.
En azından bu, benim bu sektör için aklıma gelen çözümlerden biri.
Küçülmeye gitmek yerine garson çalıştırmayı “tercih etmemek” daha mantıklı bir yol olacaktır.
Mesela Bodrum’da hemen hemen bütün belediye çay bahçeleri self servistir.
Bence mantıklı olanı da bu zaten.
Zaten asgari ücret bu seviyedeyken işverenin maliyetini dengelemesi için de doğru yol bu gibi duruyor.